Với sự ra đời rất sớm của ngành thấp khớp học, các kỹ thuật chẩn đoán
và điều trị bệnh cơ xương khớp ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, để
chẩn đoán và điều trị bệnh lý xương khớp thực sự không đơn giản, các
bác sĩ nội khoa phải qua những khóa đào tạo chuyên ngành khớp và chuyên
sâu. Kỹ thuật tiêm khớp được ứng dụng 60 năm nay. Năm 1951, Hollander
nghiên cứu đầu tiên tác dụng của tiêm thấm corticoid vào khớp. Vậy ai
có thể thực hiện được kỹ thuật này? Đó là các bác sĩ khớp, bác sĩ chấn
thương chỉnh hình và phục hồi chức năng đều có thể ứng dụng kỹ thuật
tiêm khớp trong công tác điều trị bệnh khớp.
Tại
Pháp, tình trạng viêm khớp được phát hiện sớm và điều trị cơ bản ngay
từ khi mới phát hiện. Trong thực hành hàng ngày, các thầy thuốc chuyên
khoa khớp ít phải điều trị tại chỗ như tiêm khớp và cạnh khớp. Một kỷ
niệm khó quên vào năm 1999 khi chúng tôi thực tập ở Khoa Thấp khớp,
Bệnh viện Conception, Marseille. Ở đây vấn đề tiêm nội khớp ít được
thực hiện bởi lẽ các bác sĩ khớp chỉ định tiêm khớp và cạnh khớp theo
đúng nguyên tắc mà điều đầu tiên là điều trị tốt cơ bản các bệnh khớp.
Vào một buổi sáng tại phòng khám khớp, tôi còn nhớ một thanh niên bị
viêm lồi củ trước xương chày gọi là bệnh Osgood-Schlatter, tôi mới nói
tiêm thấm - infiltration corticoid chưa dứt lời thì Giáo sư Hubert Roux
nói với tôi “jamais” nghĩa là không bao giờ tiêm thấm corticoid.
Một số vị trí tiêm khớp cổ chân, khớp cổ tay và vai. Những
điều bệnh nhân cần hiểu khi được tiêm khớp? Khi thực hiện tiêm khớp,
chúng ta nên giải thích cho người bệnh hiểu được mục đích tiêm, kết quả
đạt được của tiêm khớp và các biến chứng trong và sau khi tiêm, phản
ứng đau sau khi tiêm. Cần để vùng tiêm nghỉ 24-48 giờ, lưu băng dính 24
giờ. Đặc biệt trước khi tiêm cần biết các biến chứng có thể xảy ra như:
nhiễm khuẩn; teo da tại chỗ; biến chứng không nhiễm trùng (chảy máu chỗ
tiêm, đau chỗ tiêm, tổn thương gân, tổn thương sụn). Tuân thủ các chỉ định tiêm khớp
Thầy
thuốc cần tuân thủ các chỉ định tiêm khớp, không được tiêm quá 4 lần/1
năm trên cùng một vị trí. Tiêm khớp cho các trường hợp như bị bệnh viêm
khớp mạn tính (viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, viêm khớp
phản ứng, viêm khớp vảy nến), bệnh gút, thoái hoá khớp đợt tiến triển,
bệnh viêm quanh khớp vai, viêm điểm bám gân, hội chứng đường hầm cổ
tay, cổ chân. Những bệnh nhân không uống được thuốc chống viêm như bị
loét dạ dày tiến triển hoặc tăng huyết áp nặng có thể ứng dụng tiêm
khớp.
Không nên tiêm khớp trong các trường hợp nào?
Vùng
da tiêm khớp nóng đỏ do mới đắp thuốc. Nhiễm khuẩn tại chỗ, viêm các
mô, áp xe, nhiễm khuẩn toàn thân, uống thuốc chống đông, prothèse trong
khớp, chấn thương khớp, loãng xương tại chỗ, đái đường chưa bình ổn, dị
ứng với chất tiêm.
Lợi ích của tiêm khớp
Kết quả của tiêm
đem lại nồng độ thuốc tại chỗ tối đa, mang lại hiệu quả chống viêm tối
đa và giảm lượng thuốc chống viêm. Tiêm khớp có hiệu quả trong điều trị
các bệnh khớp vì viêm màng hoạt dịch giải phóng ra cytokine và
protease, tiêm corticoid ức chế cytokine và protease làm giảm đau nhanh.
Tiêm thuốc nội khớp chỉ có tác dụng điều trị triệu chứng
Điều
quan trọng nên nhớ tiêm corticoid vào khớp chỉ làm giảm phản ứng viêm
và giảm đau. Chính vì vậy, điều trị gốc mới là nền tảng.
Trước
thực trạng lạm dụng tiêm các thuốc chống viêm corticoid và chỉ định
tiêm rộng rãi, kỹ thuật tiêm chưa đúng và không tuân thủ nguyên tắc
tiêm khớp, gây ra nhiều hậu quả nặng nề như nhiễm khuẩn khớp. Ảnh hưởng
sức khỏe và chức năng vận động khớp, ảnh hưởng kinh tế gia đình và xã
hội. Hậu quả nhiễm khuẩn khớp do tiêm khớp cũng là tiếng chuông thức
tỉnh người bệnh và thầy thuốc nên tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định
tiêm khớp.
Mỗi thầy thuốc và người bệnh nên xem xét “cái được và
cái không được của tiêm khớp”. Là thầy thuốc chuyên khoa khớp, chúng
tôi rất thận trọng khi bệnh nhân yêu cầu thầy thuốc cho tiêm khớp vì
biết rằng người bệnh quá tin vào giá trị tiêm khớp.
TS. Mai Thị Minh Tâm (Khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh viện E) Theo SKĐS
